Szatan z siódmej klasy

Książka została wydana po raz pierwszy w 1937 roku, czyli prawie 80 lat temu. W tym roku po raz pierwszy zdarzyło mi się, że uczniowie skrytykowali ten młodzieżowy kryminał. Spora grupa stwierdziła, że od początku wiedziała jak to się skończy, wątek historyczny był nudny i szkoda, że skarbem okazały się diamenty. Nie docenili też humoru językowego i sytuacyjnego. Może kluczem jest wiek czytelników. Zazwyczaj książkę tę omawia się w klasie 5. lub 6. szkoły podstawowej, ale coraz częściej dzieci z klas 4. po nią sięgają.

Mnie powieść Kornela Makuszyńskiego nadal bardzo się podoba. Czytam z przyjemnością erudycyjne wywody i dowcipne komentarze bohaterów. Lubię historię, więc wątek Francuzów i powstań bardzo mi odpowiada.
W skrócie: Adaś Cisowski, uczeń gimnazjum, słynie ze swoich zdolności detektywistycznych. Pomaga koledze rozwiązać zagadkę "znikającej setki" w księdze ze spisem wydatków; odkrywa, kto mu w domu zjadł lody; dzięki niemu klasa wie według jakiego systemu odpytuje profesor Gąsowski. Kiedy nauczyciel popełnia błąd, na jaw wychodzi, że uczniowie nie uczą się systematycznie. Profesor postanawia wykorzystać zdolności Adama. Zaprasza go majątku w Bejgole, położonego blisko Wilna. Miejscowość jest fikcyjna. Wspominam, że w 1937 roku Wilno należało do Polski, chociaż jeszcze nie zdarzyło mi się, aby jakiekolwiek dziecko zapytało o co chodzi.
Adaś się waha, lecz profesor zaprasza swoją siostrzenicę - Wandę, aby opowiedziała o co chodzi. Opis gromu z jasnego nieba, jaki uderzył w Adasia, gdy spojrzał na Wandę, należy do najlepszych w polskiej literaturze:

Jakie bogactwo metafor i porównań!
Okazuje się, że w Bejgole znikają drzwi... Powieść świetnie się nadaje do wytłumaczenia różnicy między fabułą, a akcją. Akcja to tylko 1937 rok, natomiast fabuła obejmuje lata 1812/1813 i rok 1937. Początek to wizyta francuskiego oficera, wracającego spod Moskwy. Razem z towarzyszem zatrzymują się w Bejgole. Młodszy żołnierz wraca do Francji z listem opisującym położenie skarbu. List po ponad 100 latach trafił do przypadkowej osoby, też Francuza. Wynajmuje on opryszków do pomocy, bo nie zna polskiego. Okazuje się, że złoczyńcy nie cofną się przed niczym, aby zdobyć skarb. Na szczęście nikomu nie dzieje się krzywda, u Makuszyńskiego to niemożliwe. Świat jego książek jest bezpieczny, życzliwy i empatyczny. Bohaterowie są dobrzy - nie skrzywdziliby nawet muchy. To powieść detektywistyczna, czyli taki kryminał dla młodzieży. Nie ma krwi ani morderstw, są za to tajemnicze pamiętniki, znikające drzwi, zaszyfrowane informacje i barwne postaci. Podkreślam też wyjątkową urodę języka, ponieważ to słaba strona współczesnych powieści. Polecam.