Pan Samochodzik i templariusze

To moim zdaniem jedna z najlepszych powieści o Panu Samochodziku. Utwór Pan Samochodzik i templariusze po raz pierwszy ukazał się w 1966 roku jako drugi z serii (pierwsza była Wyspa złoczyńców).

Są lata 60 XX wieku, początek wakacji. Pan Samochodzik wraz z harcerzami udaje się w okolice Malborka, Augustowa i Elbląga, aby odkryć skarb templariuszy, który być może trafił do nas poprzez zakon Krzyżaków. Akcja rozgrywa się w wymyślonym Miłkokuku i Kortumowie oraz w Malborku. Pan Samochodzik rywalizuje z Duńczykami, dziwnym małżeństwem w niebieskiej skodzie oraz zwykłymi opryszkami. Zbigniew Nienacki zafundował swoim czytelnikom prawdziwą zabawę: pościgi, napady, podziemne skrytki i - wreszcie - skarb. A przy okazji przemycił informacje o zakonie joannitów, Krzyżaków i templariuszy. Sensowna książka dla młodzieży. Bardzo dobrze się ją czyta, dialogi są swobodne, akcja toczy się sprawnie. Dzisiaj pisze się inaczej: bohaterami powieści dla młodzieży są nastolatkowie, z problemami typowymi dla tego wieku. Pan Samochodzik jest dojrzałym mężczyzną, wokół niego kręci się atrakcyjna dziennikarka Anka i piękna, aczkolwiek wyrachowana, Karen. Jednak bez harcerzy i bystrej Ewy, córki kustoszki z Malborka, nie byłoby rozwiązania zagadki. Wydaje mi się, że dorosłość Pana Tomasza nie przeszkadza, raczej wyznacza jasne granice między dorosłym a dzieckiem. Pan Samochodzik bardzo rozsądnie kieruje wyprawą i zawsze dba o bezpieczeństwo swoich podopiecznych.
Pamiętam, że gdy wiele lat temu po raz pierwszy czytałam tę powieść, bałam się, że Pan Samochodzik nie uwolni się z pułapki pod ołtarzem w kościele w Kortumowie. Na szczęście się udało :) I do tego skarb był skarbem, a nie np. ważną gazetą z XVIII wieku :) Polecam. 

Pan Samochodzik i Zagadki Fromborka

Seria z Panem Samochodzikiem w roli głównej była niezwykle popularna wśród młodzieży w latach 80 XX wieku. 

Pseudonim "Pan Samochodzik" nadali głównemu bohaterowi - pracownikowi Departamentu Muzeów i Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki - zaprzyjaźnieni harcerze. Pan Tomasz jeździł bowiem pokracznym samochodem i tylko wtajemniczeni wiedzieli, że auto ma siłę 410 koni mechanicznych i potrafi pływać. Głównym zajęciem Pana Tomasza było śledzenie złoczyńców kradnących polskie dobra narodowe o dużym znaczeniu historycznym.

Pan Samochodzik i zagadki Fromborka to szósta z serii powieść Zbigniewa Nienackiego o przygodach sympatycznego detektywa-amatora. Książka została opublikowana po raz pierwszy w 1972 roku. Podstawowy motyw dotyczy znalezienia schowka, w którym niemiecki pułkownik Koenig ukrył zrabowane polskie dzieła sztuki, monety, zabytki liturgiczne i in. Pan Tomasz przystępuje do pracy. Pomagają mu znajomi z poprzednich serii - harcerze. Po Dobrej Stronie Mocy stoi także mgr Pietruska, kolega z MKiS, który jednak rywalizuje z Panem Tomaszem kto pierwszy z nich odkryje zaginione monety i kielichy. 

Seria z Panem Samochodzikiem była kierowana do miłośników historii i w każdej części autor odwoływał się do odpowiednich fragmentów naszych dziejów. W Zagadkach Fromborka przeczytamy o denarach Mieszka I i Bolesława Chrobrego, jest też mowa o księciu słowiańskim Jaksie oraz o powojennej akcji "Frombork 1001" polegającej na odbudowie miasta - dokonali tego harcerze. Zbigniew Nienacki oczywiście pomija informację, że Frombork dopiero w 1945 roku został włączony do terytorium Polski. Pisze natomiast o reformacji, o historii Warmii i Mazur, o rozwoju kulturalnym Prus, o wyzwoleniu Krynicy Morskiej i Sztutowa przez Armię Czerwoną.

Pan Samochodzik podczas poszukiwań schowka Koeniga musi się zmierzyć z czarnym charakterem serii Nienackiego, czyli Waldemarem Baturą. Osobnik ten jest kolegą ze studiów Pana Tomasza, ale wybrał Ciemną Stronę Mocy. Znakiem czasów, czyli modą na występy magików w latach 80. zeszłego wieku, jest także postać Caligiostro - sztukmistrza występującego na różnych imprezach. Czy on również czyha na zrabowane skarby?Nie napiszę, bo może ktoś sięgnie po tę lekturę.

W powieściach o Pan Samochodziku są też zawsze piękne kobiety, które tytułowy bohater nieodmiennie oczarowuje. W Zagadkach Fromborka współcześnie najbardziej razi motyw agresywnej nowoczesnej maszyny, którą Pan Tomasz wraz z Caligiostro biorą początkowo za inwazję Marsjan - to, rzecz jasna, echa fascynacji kosmosem, jaka wybuchła w połowie XX wieku. Dzisiaj te fragmenty odbieram jako dziecinne. I tu dochodzę do kwestii wieku odbiorcy. Ile powinien mieć lat? Dorosły bohater, flirtujący z kobietami - dzisiaj młody czytelnik jest przyzwyczajony do nastoletniego bohatera (seria Kroniki Archeo nawiązują przecież do rodzaju powieści Nienackiego) - i dobrze, tak być powinno. Z kolei tematy utworów o Panu Samochodziku: zabytki, historie miejsc i budynków, pościgi, pułapki, podziemia w zamczyskach, harcerze - duża dawka dydaktyki w atrakcyjnym opakowaniu. Myślę, że większości 10-12 latków cykl o Panu Samochodziku będzie się podobał. Chyba jednak nie zyska takiej popularności jak kiedyś. Za duża konkurencja podobnych powieści i moda na fantastykę. Lecz to nadal godna polecenia pozycja dla nastolatka zainteresowanego historią Polski.